Groen en gezondheid zijn nauw met elkaar verbonden. Verschillende wetenschappelijke studies hebben aangetoond, dat een groene omgeving bij kan dragen aan genezing en herstel. In de zorg wordt een omgeving die het welzijn van de patiënt bevordert ook wel ‘healing environment’ genoemd. Letterlijk vertaald: een genezende of herstellende omgeving. Hierbij gaat het om bevordering van zowel de fysieke als mentale gezondheid. Bij de bouw of renovatie van elke zorginstelling zou dit aspect meegenomen moeten worden in het ontwerp. In dit artikel hebben we de belangrijkste redenen uit verschillende onderzoeken op een samengevat.
Gezondheidseffecten van groen uitgelicht
Een van de voordelen is dat een natuurinclusieve omgeving de pijntolerantie van de patiënt verhoogd. De behoefte aan pijnstillers is minder en na een operatie gaat het herstel sneller. Het groen hoeft hiervoor niet eens in de ruimte zelf aanwezig te zijn. Volgens Ulrich, R.S. die hier al in 1984 onderzoek naar deed, was de dosis en de sterkte van pijnstillers bij patiënten die uitkeken op een bakstenen muur significant hoger dan bij patiënten met uitzicht op de natuur. Ook het aantal dagen dat de patiënt opgenomen was bleek korter.
Het RIVM heeft in een kennisbundeling ‘Groen en Gezondheid’ de onderbouwde kennis over groen en gezondheid bij elkaar gebracht. Vanuit deze publicatie blijkt dat er ook een positief verband is tussen groen en een goed slaapritme. Een goede nachtrust zorgt onder andere voor stressreductie, herstel van spieren en afvoer van afvalstoffen. Goede kwaliteit van slaap staat dus gelijk aan een sneller herstel.
In de kennisbundeling wordt ook toelichting gegeven over het ‘Stress Recovery Theory (SRT)’. Hier wordt beschreven dat uitzicht op groen en het toepassen ervan leidt tot positieve fysieke gezondheidseffecten, zoals een lagere bloeddruk, een lagere hartslag en vermindering van cortisolniveaus (stresshormoon).
Uit een ander onderzoek blijkt dat wanneer mensen in een boomrijke omgeving zijn, hun immuunsysteem verbetert, het ontstekingsniveau, bloeddruk en stresshormoon cortisol verlaagt. Dit onderzoek is gedaan met bomen door Rachel Stancliff, vooraanstaand volksgezondheidsdeskundige uit Oxford.
Toepassing van groen is goed voor de fysieke gezondheid van mensen door schadelijke deeltjes in de lucht en andere verontreinigende stoffen te absorberen. Van groene gevels is bekend dat ze per vierkante meter 2,3 kg CO2 opnemen en 1,7 kg zuurstof produceren per jaar. Blootstelling aan verontreinigende stoffen kan astma verergeren en het centrale zenuwstelsel kan beschadigen. Dit staat weer in verband met bepaalde psychische aandoeningen zoals depressie.
Wie investeert in groen, verdient dit ook zeker terug. Volgens recent onderzoek van ingenieursadviesbureau Sweco in 104 Nederlandse gemeenten blijkt dat elke hectare groen leidt tot 8,6 patiënten minder per jaar. Als alle Nederlandse gemeenten de beschikbare ruimte zou vergroenen, zou er tot 2050 bijna 2 miljard euro aan zorgkosten bespaard kunnen worden!
Uit onderzoek van KPMG wordt geconcludeerd dat bij 10 procent meer groen in de leefomgeving, zich jaarlijks in Nederland ruim 84.000 minder patiënten bij de huisarts melden. Een potentiële besparing van 65 miljoen op de zorgkosten. Als je daarbij de vermeden arbeidskosten rekent, kom je op een besparing van ruim 394 miljoen euro.
Het toepassen van natuurlijke elementen in de zorg
Redenen genoeg om eens te kijken hoe groen in de zorg geïmplementeerd kan worden. Praktisch ontwerpen volgens ‘healing environment design’ kan bijvoorbeeld door het toevoegen van planten of door tezorgen voor uitzicht op parken, natuurgebieden of sportvelden. Bij deze laatste ben je vaak afhankelijk van omgevingsfactoren. Daarom is de toepassing van groene gevels en groene daken een eenvoudig en concreet instrument om groen in de zorgomgeving te realiseren . Groene gevels zijn een waardevolle aanvulling op de inrichting van ziekenhuizen en klinieken. Het vergroenen van daken waarop wordt uitgekeken is ook een relatief gemakkelijke oplossing. Onderstaande voorbeelden laten zien hoe deze toepassingen bij zorginstellingen geïmplementeerd kunnen worden.
1. OncoCubus – Recklinghausen, Duitsland
Groen aanbrengen in een ziekenhuis of medische kliniek kan als onhygiënisch worden ervaren. Planten zouden een allergische reactie kunnen veroorzaken en insecten aantrekken. Bij bestralingscentrum OncoCubus was dit een van de uitdagingen. De groene gevel is daarom achter een glasplaat geplaatst. Zo profiteren patiënten wel van het groene uitzicht, zonder aantasting van de steriele omgeving.
Fotocredits: Martin Gaissert
2. Radiotherapie groep – Apeldoorn, The Nederland
In Apeldoorn heeft de Radiotherapiegroep het begrip ‘natuurinclusief bouwen’ absoluut begrepen. Niet alleen de gevels, maar ook de daken zijn vergroend. Vanaf verschillende verdiepingen is het groen te bewonderen. Het gebouw is hiermee een stuk aangenamer gemaakt voor patiënt en medewerker.
Fotocredits: Hegeman
3. Sharjah Zulekha ziekenhuis – Dubai, UAE
In Sharjah is een gemoedelijke sfeer gecreëerd met behulp van deze groene plantenwand in de centrale hal. Een mooie selectie aan planten creëert het design in de wand. Het ziekenhuis heeft als visie: “De meest efficiënte, competente en hoffelijke aanbieders van uitgebreide gezondheidszorg ter wereld zijn.” Een groen interieur kan zeker niet ontbreken bij deze visie.
4. Poli Vrouw & Kind - Drachten, Nederland
Ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten combineert de kraamafdeling, verloskundigenpraktijken en kinderafdeling op één nieuwe afdeling, genaamd Vrouw & Kind Centrum. Deze poli is voorzien van een groene gevel, die zorgt voor een aangename verblijfsomgeving voor patiënten, bezoekers en medewerkers. De speelse plantenwand geeft de looproute naar de wachtkamer een groene en gezonde uitstraling.
Dit project is gerealiseerd door Ambius.
Fotocredits: Ambius
5. Parkeergarage ziekenhuis – Glostrup, Denemarken
Faciliteiten rondom het ziekenhuis zijn ook belangrijk om te vergroenen. Zo is hier in Denemarken de parkeergarage rondom volledig voorzien van planten. Bij aankomst geeft dit direct een fijne aanblik. De planten filteren CO2 uit de lucht en produceren zuurstof. De luchtkwaliteit rondom het ziekenhuis is hierdoor significant verbetert.
Fotocredits: MASTOP
6. Community Health Center – Middletown, Connecticut USA
Middletown Community Health Center is de regionale gecentraliseerde faciliteit voor allerlei typen zorgverleners. Het centrum heeft een groot dakterras met fonteinen, plantbedden, gazon, moestuinen en levende muren. Het dakterras wordt voornamelijk gebruikt door de werknemers van de verschillende medische zorgverleners in het gebouw, maar af en toe wordt het ook gebruikt voor maatschappelijke evenementen. De moestuinen worden beheerd door lokale maatschappelijk werkers samen met hun cliënten.
7. Fundación Cardio Vascular de Colombia – Bucaramanga, Colombia
Niet alleen verticale groene gevels zijn een goede oplossing om groen toe te passen; ook groene daken dragen bij aan een betere zorgomgeving. Een mooi voorbeeld hiervan is deze zorgkliniek in Colombia, waar patiënten vanuit het raam van hun kamer uitzicht hebben op een prachtig groendak. De toepassing van maar liefst 200 m² Sedum in combinatie met wandelpaden, zorgen voor een prettige en gezonde omgeving.
Meer informatie
Wilt u meer weten over hoe verticale tuinen een meerwaarde bieden voor de gezondheid van patiënten, bezoekers en de medewerkers van medische instellingen? Of bent u bezig met de bouw of renovatie van een zorginstelling en wilt u advies over vergroening? Neem dan contact op met onze adviseurs.